توضیحات
سود مایع (caustic soda) با نام دیگر سدیم هیدروکسید یک ترکیب معدنی با فرمول NaOH است. سود مایع یک جامد رنگ سفید است که در صنایع ساخت خمیر و کاغذ، صابون ها و مواد شوینده کاربرد دارد. این ماده از کاتیون های سدیم و آنیون های هیدروکسید تشکیل شده و یک باز بسیار سوزاننده است.
روش تولید سود مایع
سود مایع توسط فرایند الکترولیز آب نمک که به عنوان فرایند غشایی (ممبران) شناخته می شود، تولید می گرددد. بدین ترتیب که یک محلول نمکی اشباع تولید شده و جهت خالص سازی به آن رزین کیلیت اضافه می شود و سپس به سلول الکترولیزی خورانده می شود.
برای شروع فرآیند اتاقک آندی سلول الکترولیزی با آب نمک و اتاقک کاتدی با آب خالص پر می شود و با برقرار جریان مستقیم گاز کلر در آند و محلول کاستیک سودا و هیدروژن در کاتد تشکیل می شود.
در مرحله بعدی ترکیبات تولید شده وارد جداکننده می شود تا محلول سود سوز آور ۳۰ % تولید شود. NaOH مایع تولید شده سپس در تبخیر کننده تغلیظ می شود تا غلظت محلول به ۵۰% برسد.
سود مایع یک باز قوی با کاربردهای گسترده در صنایع مختلف است که به راحتی در آب حل شده و در اتانول، متانول و گلیسیرین نیز به نسبت مساوی حل می شود. در سراسر جهان، عمده ترین مصرف کنندگان سود سوز آور، صنایع آلومینیوم، پالپ و کاغذ و صنایع شیمیایی هستند.
خواص سود مایع
به عنوان مهمترین ویژگیها و خواص فیزیکی و شیمیایی مایع سود سوزآور میتوان به حلالیت آن، نقطه جوش یا نقطه انجماد آن اشاره کرد.
این مایع در آب، محلول است و در الکلهایی نظیر اتانول و متانول به نسبت برابر حل میشود. ترکیب سود سوزآور مایع در دمای ۱۴۵ درجه سانتی گراد به جوش میآید.
این محلول قلیایی با بسیاری از ترکیبات و فلزات واکنش شیمیایی انجام میدهد. واکنش سدیم هیدروکسید با آلومینیوم منجر به تولید هیدروکسید آلومینیوم به عنوان رسوب میشود. این ماده جاذب رطوبت است و میتواند دی اکسید کربن موجود در هوا را به سرعت جذب کند
کاربردهای سود مایع
عمده ترین کاربردهای این ترکیب در تصفیه آب به عنوان ماده تمیز کننده یا طیف وسیعی از کاربردها در صنایع شیمیایی مانند تولید نشاسته یا گوگرد زدایی در صنایع پتروشیمی است.
این ترکیب در صنایع تولید آلومینیوم جهت حل کردن سنگ معدن بوکسیت که ماده خام تولید این فلز است، مورد استفاده قرار می گیرد. این ماده در صنعت نفت برای اکتشاف و تولید فرآورده های نفتی و در صنایع پتروشیمی برای تولید طیف وسیعی از حلالها، مواد پلاستیکی، چسب، مواد پوشش دهنده، علف کش ها، رنگ و جوهر، تولید مواد شیمیایی، تولید سولفید سدیم مورد بکار می رود.
سدیم هیدروکسید مایع یکی از ترکیبات مهم برای صابون سازی و تولید سورفکتانت های آنیونی در محصولات پاک کننده و شوینده است. این ماده جهت تولید سفید کننده ها با کاربردهای صنعتی و خانگی نیز مورد استفاده قرار می گیرد.
سود کاستیک در سراسر جهان برای تولید کاغذ در فرایندهای خمیر سازی، سفید کردن و جوهر بری از کاغذهای بازیافتی کاربرد دارد. در صنایع نساجی از این ماده در فرآوری کتان و رنگرزی الیاف مصنوعی مانند نایلون و پلی استر استفاده می شود.
نگهداری سود مایع
سود سوز آور یک مایع پایدار است ولی ماندگاری آن به شرایط نگهداری آن بستگی دارد. توجه داشته باشید که اگر این ترکیب در معرض هوا قرار بگیرد کیفیت آن کاهش می یابد زیرا با دی اکسید کربن موجود در هوا ترکیب شده و ذرات سدیم کربنات (Na۲CO۳) جامد را تشکل می دهد.
علاوه بر این اگر سود مایع در مخزن های فولادی آسیب دیده نگهداری شود با آهن واکنش می دهد. بنابراین برای حفظ کیفیت این باز قوی باید در روند نگهداری آن دقت کرد .
واکنش پذیری سود مایع:
- در حالت عادی پایدار است و با گرم کردن، نا پایدار می شود.
- گرمای وارد به آن ممکن است باعث انفجار آن شود.
- امکان تغییرات شیمیایی آن وجود دارد.
فرایندها و محصولات شیمیایی
از سود مایع به عنوان یک ماده خام پایی دستی برای تولید محصولاتی مانند چسب، مواد پوشش دهنده، رنگ و جوهر، مواد دارویی و مواد پلاستیکی استفاده می کنند. از دیگر کاربردهای آن می توان به مواد زیر اشاره کرد:
تولید سولفید سدیم
صنایع بهداشتی
سرامیک سازی
الکل سازی
خودروسازی
تنظیم Ph آهک به عنوان یک ماده پر کننده
شیرین کردن زیتون
رنگ رزی
داروسازی
بازیافت پلاستیک
شستشوی مخازن و لوله ها
شستشوی تانکرهای نفتی
کنترل فاضلاب و زباله ها
خنثی سازی اسید در باطری سازی
و …
۱- تولید محصولات تمیز کننده و ضد عفونی کننده
از سود مایع یا هیدروکسید سدیم به عنوان یک ماده قلیایی برای تولید صابون و انواع شویندههای مورد استفاده در منزل یا مکانهای تجاری و صنعتی استفاده میشود. محلول سفید کننده کلر، از ترکیب کلر و هیدروکسید سدیم حاصل میگردد.
پاک کنندههای مخصوص تخلیه چاه یا محلولهای رسوب زدا از لولههای فاضلاب خانگی حاوی مقادیر کافی از سود سوزآور مایع هستند که میتوانند چربیها، رسوب و جرم را حل کنند.
این چربیها لولهها را مسدود میکنند و موجب گرفتگی آنها میشوند. محلولهای تمیز کننده قوی با خاصیت قلیایی بالا، حاوی درصد مشخصی هیدروکسید سدیم مایع هستند که این رسوبها و جرم را در خود حل میکنند.
۲- داروسازی
یکی دیگر از موارد مصرف هیدروکسید سدیم مایع، استفاده از آن در تهیه انواع داروها و فرآوردههای دارویی است. برای تولید داروهای ضد انعقاد خون و داروهایی نظیر آسپرین و همچنین داروهای کاهش دهنده کلسترول از سدیم هیدروکسید مایع استفاده میشود.
۳- انرژی
یکی دیگر از موارد کاربرد سود سوزآور استفاده از آن در تولید پیلهای سوختی است. سلهای سوختی در تولید باتریهایی استفاده میشوند که به تولید برق با یک فرایند تمیز و کارآمد کمک میکنند.
این باتریها نسل جدید باتریهای سازگار با محیط زیست هستند و طیف وسیعی از کاربردها از جمله سیستم حمل و نقل را پشتیبانی میکنند.
بخش انرژی و محیط زیست بسیار به این باتریها و سلهای سوختی نیاز دارد. هیدروکسید سدیم در کنار رزین اپوکسی برای توربینهای بادی به کار میروند.
۴- تصفیه آب
از محلول سود مایع در تاسیسات تصفیه آب شهری برای کنترل اسیدیته آب و کمک به حذف فلزات سنگین از آب استفاده میشود. در فرایند تصفیه فاضلاب و پساب در تصفیه خانههای صنعتی و تصفیه خانههای شهری از این مایع برای تعدیل شرایط PH نیز استفاده میشود.
در فرآیند تصفیه آب و فاضلاب برای تولید هیپوکلریت سدیم که یک ضد عفونی کننده آب است از این ترکیب قلیایی استفاده میشود.
۵- صنایع غذایی
محلول سود سوزآور یا مایع سود سوزآور در پردازش و فرآوری مواد غذایی کاربرد دارد. فرآیندهای صنعتی نظیر پخت و آماده سازی زیتون با استفاده از همین محلول قلیایی انجام میگیرد.
در فرآوری برخی از نوشیدنیها نیز از این ماده شیمیایی با درصد خلوص معین استفاده میشود. محلول مایع سودآور در صنعت تهیه رب گوجه فرنگی بسیار کاربرد دارد. این محلول، پوست گوجه فرنگی یا حتی پوست سیب زمینی و سایر میوهها را به راحتی جدا میکند. این ویژگی در تهیه انواع کمپوت میوه بسیار مفید واقع میشود.
از محلول سدیم هیدروکسید مایع برای تهیه انواع کنسرو نیز استفاده میشود. این ماده به عنوان یک ماده نگهدارنده مواد غذایی عمل میکند و میتواند از رشد کپک و باکتری در بسته بندیها جلوگیری نماید.
۶- محصولات کاغذ و چوب
استفاده از محلول هیدروکسید سدیم مایع در صنایع کاغذسازی و پردازش چوب شهرت جهانی دارد.
در مراحل مختلف تولید کاغذ، با استفاده از هیدروکسید سدیم، ناخالصیهای موجود را حذف میکنند. استفاده از این محلول در کنار محلول سولفید سدیم باعث میشود که ناخالصیهای چوب از بین برود و فقط سلولز خالص باقی بماند. سلولز خالص، ماده اساسی کاغذ نیز به شمار میرود.
در فرآیند بازیافت کاغذ از محلول هیدروکسید سدیم مایع برای حل کردن جوهر و جدا کردن آن از الیاف کاغذ استفاده میشود. به این ترتیب، کاغذ مجدداً سفید شده و مورد استفاده قرار میگیرد.
در صنایع چوب از مایع سود سوزآور برای تصفیه محصولات چوبی و تولید کابینت مبلمان و تمیز کردن چوب استفاده میشود.
۷- فرآوری سنگ معدن آلومینیوم
یکی از مهمترین کاربردهای این ماده استفاده از آن در استخراج آلومینا از سنگ معدن طبیعت آن است. آلومینیوم استخراج شده از سنگ معدن در تولید محصولات مختلف از جمله لوازم آشپزخانه، قطعات هواپیما و انواع قوطی و فویل آلومینیومی به کار میرود.
۸- سایر کاربردهای سود مایع
سدیم هیدروکسید در صابون سازی، تولید محصولات شوینده و تمیز کننده، سنتز نمکهای هیدروکسید در صنایع شیمیایی، صنایع چرم و دباغی، صنعت بازیافت پلاستیک، نساجی و رنگرزی الیاف، آبکاری فلزات، تصفیه پساب صنعتی، باطری سازی و صنایع سرامیک سازی بسیار کاربرد دارد.
نقد و بررسیها
هنوز بررسیای ثبت نشده است.